NLFR

Vakblad over installatietechniek, hvac, sanitair en elektriciteit
De toekomst van zonne-energie en (thuis)batterijen  
V.l.n.r.: Jef Schelkens, Steven Leeten, Hilde Vandenberghe, Herman Daniëls, Wouter Polspoel, Frans-Joseph Joosten, Yassine Farah en Christophe Van den Eynde.

De toekomst van zonne-energie en (thuis)batterijen  

Rondetafelgesprek

Dat Europa fossiele brandstoffen tegen 2050 volledig wil uitfaseren, betekent voor de installatiesector concreet dat de installaties zullen moeten draaien op hernieuwbare energie, ofte elektriciteit opgewekt door middel van wind, waterkracht of zon. Systemen om die laatste vorm van duurzame stroom, zonne-energie, op te wekken, hebben al goed ingang gevonden in zowel de industriële als residentiële sector. Maar wat brengt de toekomst? Zullen zonnepanelen uiteindelijk zorgen voor een volledig gedecentraliseerd netwerk? Gaan het Internet of Things (IoT) en artificiële intelligentie (AI) het zonne-energielandschap hertekenen? En welke evolutie(s) mogen we nog verwachten op het vlak van thuisbatterijen en andere systemen om zonne-energie op te slaan? In een rondetafelgesprek peilde Installatie & Bouw aan de hand van vier stellingen naar de visie van zeven experten ter zake op de toekomst van (opslag)systemen voor zonne-energie in ons land en daarbuiten. Zet u schrap voor een boeiend gesprek.


Deelnemers:

  • Herman Daniëls, CEO van Intellisol
  • Yassine Farah, business development manager bij SMA Benelux
  • Frans-Joseph Joosten, covoorzitter van PV Vlaanderen en CCO van iLumen
  • Steven Leeten, salesmanager Multi Energy bij Rexel Belgium
  • Jef Schelkens, bedrijfsleider van ClimaWays
  • Hilde Vandenberghe, categorymanager voor hernieuwbare energie en HVAC bij Cebeo
  • Christophe Van den Eynde, productmanager elektrificatie bij Viessmann Belgium

Moderator: 

Wouter Polspoel (contentbureau Palindroom), hoofdredacteur Installatie & Bouw België


STELLING 1: zonnepanelen zijn essentieel voor de overgang naar een volledig duur­zaam en gedecentraliseerd energienetwerk.

Jef Schelkens: “Ik zie de andere panelleden allemaal knikken en ik sluit mij daar zeker en vast bij aan, al vormen ze maar een onderdeel van het hele plaatje om duurzame energie op te wekken. We hebben ook systemen nodig die de zonne-energie kunnen opslaan, want de zon schijnt niet iedere dag.”

Jef Schelkens, bedrijfsleider van ClimaWays.

Hilde Vandenberghe: “En zonne-energie is op haar beurt een onderdeel van alle hernieuwbare energie. Er bestaan ook nog systemen om energie op te wekken met wind- of waterkracht. Maar zonnepanelen zijn inderdaad echt wel essentieel in de energietransitie, omdat het zo’n laagdrempelige oplossing is; ook voor particulieren zijn ze vlot beschikbaar. Dat ligt toch anders voor systemen voor wind- of waterkrachtenergie. Een windmolen in de tuin zetten is minder evident.”

Frans-Joseph Joosten: “Voor de particuliere markt, maar ook voor de industriële, is zonne-energie inderdaad de meest toegankelijke en goedkoopste duurzame energiebron. Zonne­panelen gaan ook met gemak 25 jaar mee. Daar is het bewijs al van geleverd.”

Christophe Van den Eynde: “Ook het modu­laire karakter van zonnepanelen maakt ze wijd inzetbaar. De digitale meter heeft er ook voor gezorgd dat zonnepanelen niet langer alleen op zuidgerichte daken worden geplaatst.”

Welke andere zonne-energiesystemen hebben potentieel? Wat is de toekomst van bijvoorbeeld perovskietzonnecellen en biaficale zonnepanelen?

Steven Leeten: “Er is wel een tendens naar geïntegreerde zonnepanelen of zogenaamde BIPV-systemen (BIPV staat voor Building Integrated Photovoltaics, red.), merken wij. Dat kunnen dan inder­daad perovskietzonnecellen zijn, die als een klein laagje op een bouw­materiaal kunnen worden aangebracht, maar evengoed traditionele silicium­zonnepanelen. Ook volwaardige zonne­panelen met perovskiet­cellen zien wij meer en meer.”

Christophe Van den Eynde: “En ook bifaciale zonnepanelen zijn aan een opmars bezig. Het glas aan weerszijden van het paneel verhoogt de levensduur en de opbrengst ervan.”

Waarin verschillen de huidige zonnepanelen van die van pakweg tien jaar geleden? 

Frans-Joseph Joosten: “Ze zijn een pak efficiënter. Vandaag zijn er al zonne­panelen met een vermogen van 500 wattpiek, waar dat vroeger hoogstens 150 was.” 

Yassine Farah: “De efficiëntie van zonnecellen is de afgelopen jaren inderdaad sterk toe­genomen, waardoor fotovoltaïsche installaties tegenwoordig zelfs zonder digitale meter ook op noord-oost- of op noord-westgerichte daken rendabel zijn.”

Hilde Vandenberghe: “Ook op esthetisch vlak zijn zonnepanelen er enorm op vooruitgegaan. Die typische vakjes die de eerste generatie zonne­panelen zo typeerden, zie je al lang niet meer.”

Hilde Vandenberghe, categorymanager voor hernieuwbare energie en HVAC bij Cebeo.

STELLING 2: thuisbatterijen zijn essentieel voor de overgang naar een volledig duur­zaam en gecentraliseerd energie­netwerk.

Steven Leeten: “Ook hier kunnen we het unaniem over eens zijn, denk ik. Al denk ik wel niet dat er enkel sprake zal zijn van thuisbatterijen, maar ook van gecentraliseerde batterijparken, die op elk gewenst moment kunnen worden ingeschakeld.” 

Hilde Vandenberghe: “Particulieren hebben alle baat bij die technologie. De elektrificatie van de installatiesector betekent voor hen logischerwijs een hogere elektriciteitsrekening. Dus zelfopgewekte elektriciteit kunnen opslaan is dan van goudwaarde. Want er is een verschil tussen zelfconsumptie en zelfvoorzienendheid.”

Christophe Van den Eynde: “Dat laatste klopt helemaal en daarom zijn thuisbatterijen absoluut essentieel. Je gaat meer stroom opwekken dan je gelijktijdig kan verbruiken. Maar dat teveel kan je wel opslaan om uiteindelijk zelfvoorzienend te zijn. De zelfconsumptie van zonnepanelen is 30%. Een thuisbatterij brengt die naar 60%.” 

Yassine Farah: “Een thuisbatterij is zeker een cruciale asset voor een duurzaam en efficiënt energie­netwerk, maar de sleutel ligt in het energie­management­systeem dat de batterij aanstuurt. Een goed ontwikkeld systeem verhoogt de zelf­consumptie van opgewekte energie, zonder dat dit ten koste gaat van het comfort van de gebruikers.”

Herman Daniëls: “We verwachten begin volgend jaar ook een daling van de prijzen van batterijen, omdat de markt stilaan in overproductie aan het geraken is. Dat zal de verkoop natuurlijk een boost geven.”

Welke andere opslagsystemen voor zonne-energie bestaan er nog?

Jef Schelkens: “Thermische opslag – overigens goedkoper. In een buffer van 500 liter kan je gemakkelijk 25 kilowattuur energie opslaan. Natuurlijk is de zonne-energie dan omgezet in warm water en niet in elektriciteit.”

Frans-Joseph Joosten: “Wat we ook meer en meer gaan zien, is het gebruik van de autobatterij om installaties thuis te voeden met zonne-energie. Dat is mogelijk door de recente technologie van bidirectioneel laden. Ons bedrijf iLumen implementeert laadpalen die dat mogelijk maken al in the field en ook steeds meer automerken zetten erop in.”

Frans-Joseph Joosten, covoorzitter van PV Vlaanderen en CCO van iLumen.

Is een thuisbatterij enkel interessant in combinatie met zonnepanelen?

Steven Leeten: “Er gaan stemmen op dat ze ook hun nut hebben op het moment dat de dynamische tarieven hoog staan, maar ik denk toch vooral dat thuisbatterijen vooral potentieel hebben in combinatie met zonnepanelen.”

Hoe zit het met de veiligheid van thuis­batterijen?

Herman Daniëls: “Daar kunnen we kort over zijn: de mankementen van nieuwe technologieën worden door de media graag belicht, maar thuisbatterijen zijn vandaag superveilig. Tenminste, als ze stoot- en stofvrij staan in een ruimte waar de temperatuur nagenoeg constant is. Een koele kelder is ideaal.”

STELLING 3: de installatie van zonnepanelen en thuisbatterijen zal de behoefte aan traditionele energienetten ook effectief significant verminderen binnen de volgende tien jaar.

Christophe Van den Eynde: “Bezitters van zonnepanelen en een thuisbatterij zullen niet off-grid kunnen gaan. Dat is onrealistisch, omdat een thuisbatterij zoals gezegd niet ineens zorgt voor 100% autonomie. En dan is er ook nog eens de te verwachten forse toename in elektriciteitsverbruik bij mensen thuis door, zoals Hilde al zei, de elektrificatie van hun toestellen, en ook hun auto …”

Christophe Van den Eynde, productmanager elektrificatie bij Viessmann Belgium.

Herman Daniëls: “Overigens heeft een studie van EnergyVille uitgewezen dat het Vlaamse elektriciteitsnet zeker een stijging van het elektriciteitsverbruik met 30% aankan.”

Steven Leeten: “Er zullen nog altijd gecentraliseerde systemen zijn om de gedecentraliseerde systemen te ondersteunen. Off-grid heeft volgens mij enkel zijn plaats in heel afgelegen gebieden, maar zeker niet in de Vlaamse context. Zonnepanelen en thuisbatterijen zullen het elektriciteitsnet wel in grotere mate dan vandaag gaan ontlasten. En zonne­panelen kunnen dat net met hun overproductie ook voeden.”

Hoe ver staan we in België op het vlak van implementatie van zonnepanelen en thuis­batterijen in vergelijking met andere Europese landen?

Yassine Farah: “Ik denk dat wij hier echt wel vooroplopen en in Europa misschien enkel nog Duitsland voor ons moet dulden.”

Hilde Vandenberghe: “Ik weet dat het gemiddelde aantal zonnepanelen per inwoner in België 1,5 bedraagt en we daarmee inderdaad bij de beste leerlingen van de klas behoren.”   

Wat zijn de ecologische kosten van de productie en recyclage van zonnepanelen en thuisbatterijen?

Herman Daniëls: “Zonnepanelen maken hun ecologische impact bij productie en reyclage ruimschoots goed met hun prestaties. Aan de productie en recyclage van thuisbatterijen zal nog wel een zeker milieu-impact verbonden zijn.”

Steven Leeten: “Na drie jaar gebruik hebben zonnepanelen de CO2-uitstoot verbonden aan hun productie gecompenseerd, heeft onderzoek uitgewezen. Hoeveel technologieën doen beter?! Dat zonnepanelen tot wel 25 jaar meegaan, maakt ze dus ruimschoots CO2-negatief. En dat onderzoek ging ook uit van productie met fossiele brandstoffen, wat vandaag ook steeds minder aan de orde van de dag is. In België hebben we overigens een ophaal- en recyclagedienst voor zonnepanelen, PV Cycle. De eerlijkheid gebiedt mij wel te zeggen dat er nog geen sprake is van een gesloten kringloop voor zonnepanelen, maar een zonnepaneel is onder de streep vandaag toch nog altijd veel beter te recycleren dan bijvoorbeeld een windturbine, waarvan de wieken uit kunststof niet gerecycleerd kunnen worden. Overigens is zonne-energie ook betrouwbaarder dan windenergie, al staat op nummer één natuurlijk wel waterkracht.”

Hilde Vandenberghe: “Voor de inzameling en recyclage van thuisbatterijen zorgt Bebat dan weer. En die milieuorganisatie doet ook aan sensibilisering rond het gebruik van batterijen.”

Kan slimme technologie als the Internet of Things (IoT) en artificiële intelligentie (AI) helpen bij het efficiënt laten samen­werken van zonne-energiesystemen en thuisbatterijen?

Yassine Farah: “Absoluut. Die technologieën kunnen ervoor zorgen dat alle installaties in en rond een woning zo efficiënt mogelijk met elkaar kunnen samenwerken. Er is echter wel een maar: wat met de cybersecurity? Die valt niet zo eenvoudig te garanderen.”

Yassine Farah, business development manager bij SMA Benelux.

Herman Daniëls: “Kijk maar naar het Enphase-verhaal in Nederland, dat iedereen in onze sector intussen wel kent. Een Nederlandse ethisch hacker had deze zomer, door het hacken van een Amerikaans omvormersysteem, 4 miljoen zonnepanelen in 150 landen met één druk op de knop kunnen uitschakelen.”

Steven Leeten: “De veiligheid van zonne­systemen en de eraan gekoppelde installaties is natuurlijk primordiaal, maar als we meer autoconsumptie willen verkrijgen zonder noemenswaardig comfortverlies, dan is IoT en zeker ook AI echt wel noodzakelijk. Mensen hebben heel wat gewoontes. AI kan ervoor zorgen dat de installaties hun verbruik daar vanzelf zo goed mogelijk aan aanpassen. Dat batterijen zich in functie van de gewoontes van de gebruiker bijvoorbeeld zo juist mogelijk gaan laden en ontladen.”

Wat zijn de voornaamste juridische, technische en economische drempels die de doorbraak van thuisbatterijen en ander opslagsystemen in de weg staan?

Herman Daniëls: “Thuisbatterijen moeten goedkoper worden, maar de markt is wel in de goeie richting aan het evolueren wat dat betreft.”

Steven Leeten: “Er moet ook een taxshift komen. De elektriciteitsfactuur van de Vlaamse particulier bestaat voor slechts 39% uit de echte stroomprijs. De overige 61% wordt gevormd door taksen en andere heffingen. De elektriciteitsprijs moet naar beneden als we tot minder emissies willen komen.”

Steven Leeten, salesmanager Multi Energy bij Rexel Belgium.

Christophe Van den Eynde: “In Vlaanderen wordt 80% van de energiebelastingen geheven op elektriciteit. 80%! Dat moet veranderen willen we onze klimaatdoelstellingen behalen.”

STELLING 4: de kosten voor thuis­batterijen en zonnepanelen zullen blijven dalen, waardoor investeringen in die technologieën steeds rendabeler worden.

Herman Daniëls: “Zoals al aangegeven denk ik dat dit een logische evolutie is.”

Frans-Joseph Joosten: “In principe wel. Dat op een bepaald moment de productieprijs van een bewezen technologie daalt, is logisch. Maar de verkoopprijs van zonnepanelen wordt anderzijds niet alleen bepaald door de feitelijke productiekost. De overheadkosten van fabrikanten zullen blijven stijgen, kijk alleen maar naar de loonindexeringen. Er is op dit moment ook een enorme stock aan zonnepanelen, te wijten aan het feit dat de gas- en elektriciteitsprijs weer gedaald is na de energiecrisis tussen 2021 en 2023. Als die markt zich terug aantrekt, zal de prijs wel weer de hoogte ingaan.”

Hilde Vandenberghe: “De kost om een zonnepaneel te maken ligt momenteel lager dan de prijs waaraan het wordt verkocht. En toch zitten we met overstock. Dat betekent dat prijs niet de enige factor is waar mensen naar kijken en niet het enige middel om de verkoop te pushen. Ook de mindset van de mensen moet veranderen.”

Herman Daniëls: “Een belangrijke kanttekening is wel: het is wel niet alleen onze sector die op dit moment bepaald geen hoogconjunctuur beleeft. De gehele economie ‘ligt op zijn gat’, hé. De spaarpot van de burger is aangetast door corona en de energiecrisis en hij is die nu traag maar gestaag weer aan het aanvullen. Mensen hebben even de rem gezet op investeringsgoederen. Dat geldt ook voor bedrijven. De cijfers van de Nationale Bank van België – van begin juli – liegen er niet om: de investeringen van gezinnen zijn gezakt tot 70% van het normale niveau en bedrijfsinvesteringen tot minder dan 50% van het normale niveau.”

Herman Daniëls, CEO van Intellisol.

Frans-Joseph Joosten: “Je mag natuurlijk ook niet vergeten dat elke transitie eerst op weerstand botst. Daar zijn historische voorbeelden genoeg van.”

Kan de sector of overheid consumenten nog op andere dan louter financiële manieren motiveren om te investeren in zonne-energiesystemen en thuisbatterijen?

Jef Schelkens: “Ja. Door bijvoorbeeld het verbieden van te vervuilende installaties. Hoe dan ook zou een langetermijnvisie van de overheid op het vlak van hernieuwbare energie wenselijk zijn, maar dat is moeilijk met een regering die om de zoveel jaar verandert en andere prioriteiten stelt.”

Christophe Van den Eynde: “We hebben in België ook nood aan homogeen beleid om de energietransitie te stuwen. De drie gewesten zitten niet helemaal op dezelfde lijn wat dat betreft. In Vlaanderen is er bijvoorbeeld het capaciteitstarief, in Brussel iets dat erop lijkt en in Wallonië willen ze nog een heel andere methode gaan uitrollen. Waarom kan het niet overal hetzelfde zijn? Ook voor ons als fabrikant maakt dat de zaken er niet eenvoudiger op.”

Tot slot: hoe ziet de toekomst van zonne-energie en thuisbatterijen er volgens jullie uit?

Frans-Joseph Joosten: “Goed. De fossiele brandstoffen zijn immers een eindig verhaal. Dat de markt vandaag stagneert heeft een aantal redenen, maar de markt van zonne-energie en thuisbatterijen zal zeker blijven groeien.” 

Hilde Vandenberghe: “Die toekomst oogt rooskleurig. Al wil ik wel nog eens benadrukken dat zonne-energie en thuisbatterijen niet de enige tools zijn in de energietransitie.”

Yassine Farah: “Ik zeg altijd: de toekomst van onze sector oogt groenkleurig (lacht). De basis is gelegd; steeds meer mensen hebben thuis installaties die op hernieuwbare energie werken. Het is nu wel aan de industrie om nog meer technologie te ontwikkelen die al die toestellen efficiënt met elkaar laat communiceren. Maar dat zal wel gebeuren. In Duitsland bijvoorbeeld worden de uiteenzettingen over het EEBUS-communicatieprotocol door steeds meer fabrikanten van technische installaties bijgewoond. Die aantallen zijn echt vertienvoudigd. Fabrikanten zijn dus zelf ook wel vragende partij om pakweg een warmtepomp vlot te laten communiceren met een zonnepaneel of omvormer.”

Steven Leeten: “Ik denk dat het binnen een paar jaar zo zal zijn dat het normaal is dat een woning uitgerust is met zonnepanelen én een thuisbatterij.”

Christophe Van den Eynde: “De toekomst lacht onze sector toe, maar we zullen als sector wel meer moeten inzetten op het inzichtelijk maken en aantonen van de meerwaarde van technieken voor hernieuwbare energie en niet alleen op het inzichtelijk maken van de technieken zelf.”

Jef Schelkens: “De materialen en technieken zijn er, maar het zal volgens mij vooral belangrijk zijn om de juiste kennis aan installatiebedrijven door te geven, zodat zij de best mogelijk combinatie van toestellen kunnen gaan maken met het oog op verbruik.” 

Herman Daniëls: “Ik zie de toekomst zonnig in, met een toenemend vermogen en gezonde spanning (glimlacht).”

Bedankt om jullie waardevolle inzichten met onze lezers te hebben willen delen.  

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details

Kunnen we je helpen met zoeken?