Grijswaterinstallaties winnen aan belang

Door de terugkerende en langere droge periodes winnen grijswaterinstallaties aan belang, aangezien dit water ook beschikbaar is wanneer het niet regent. Bovendien is de productie van (licht)grijswater onafhankelijk van de dakoppervlakte en in veel gevallen vrij goed afgestemd op het watergebruik van de toiletten – de meest gebruikte grijswatertoepassing.

Ons natuurlijke watersysteem wordt bedreigd; door klimaatverandering komen extreme weersituaties zo vaak voor dat ze bijna normaal lijken. Ondanks de vele inspanningen om de uitstoot te verminderen, zijn de vooruitzichten voor de komende decennia niet rooskleurig. Een omslagpunt is niet in zicht, wat betekent dat de effecten die we vandaag ervaren alleen maar zullen toenemen. Bovendien blijft de bevolking zelfs in onze regio’s groeien, waardoor de vraag naar woningen blijft stijgen. Om al deze uitdagingen het hoofd te kunnen bieden, moeten we nadenken over welke waterbronnen we willen inzetten voor welk type gebruik. 

De nieuwe hemelwaterverordening van 2023 verplicht het installeren van hemelwaterputten niet alleen bij nieuwbouw en heropbouw, maar ook bij grootschalige renovaties en uitbreidingen. Tevens is de minimale capaciteit van deze putten vergroot, waardoor extra hergebruik mogelijk wordt. Om echter aanzienlijke vooruitgang te boeken, zullen aanvullende maatregelen nodig zijn. In dichtbebouwde stedelijke woonwijken, waar percelen klein zijn en de bebouwing dicht op elkaar staat met een groeiende bevolking, is er vaak beperkte ruimte voor de opvang en het hergebruik van hemelwater. Ook is de beperkte dakoppervlakte in functie van de hemelwaterbehoefte bij bepaalde gebouwtypes, zoals appartementen, rusthuizen enzovoort, een beperkende factor voor het maximaal hergebruik van hemelwater. We zien dat er vandaag in Vlaanderen slechts 3% hemelwater wordt gebruikt in appartementen, dat is veel minder dan het algemeen gemiddelde van 10%.

Naast het maximaal inzetten op hemelwater is er dus ook een nood aan alternatieve waterbronnen om het drinkwatergebruik verder terug te dringen voor toepassingen waar geen drinkwaterkwaliteit vereist is. Bij Buildwise denken we dat grijswaterinstallaties daarom veel potentieel hebben.

Ter herinnering: grijswater is het water dat afgevoerd wordt van alle sanitaire toestellen behalve toiletten en urinoirs. Met don­kergrijswater wordt het water bedoeld afkomstig van de keuken en de wasmachine en met lichtgrijswater al het andere grijswater.

Sinds 2021 is de NBN EN 16941-2-norm van kracht in België. Die norm legt kenmerken van grijswaterbehandeling vast en biedt richtlijnen voor ontwerp, dimensionering, installatie, gebruik en onderhoud van een grijswatersysteem. Volgens deze norm is productie van (licht)grijswater goed afgestemd op het watergebruik van de toiletten – de meest gebruikte grijswatertoepassing.

Daarnaast geeft de norm advies over de kwaliteitsparameters van het behandelde grijswater in functie van de toepassing. Het onderscheid tussen sproeitoepassingen en niet-sproeitoepassingen is hierbij belangrijk. Voor die laatste gelden doorgaans strengere eisen aangezien er een risico op legionellabesmetting bestaat. Buildwise denkt dat het nodig is om ook bij ons kwaliteitseisen vast te leggen voor toepassingen waarvoor geen drinkwater vereist is. Momenteel zijn voor dergelijke toepassingen – toiletspoeling, was … – echter helemaal geen eisen op het vlak van waterkwaliteit. Het lijkt ons, zeker voor sproeitoepassingen, zinvol om eisen op te leggen, vooral op vlak van de microbiologische waterkwaliteit.

Buildwise heeft binnen het COOCK+-project Water Bewust Bouwen – gesubsidieerd door VLAIO – samen met de projectpartners Embuild Vlaanderen, VlARIO, Vlakwa en NAV onderzoek uitgevoerd naar de waterkwaliteit van behandeld grijs water. Uit een eerste verkennende studie bleek dat behandeld grijs water een vergelijkbare waterkwaliteit heeft als hemelwater. Ook werd een code van goede praktijk en een rekentool voor het dimensioneren van grijswaterzuiveringssystemen ontwikkeld.  Alle projectresultaten zijn terug te vinden op: https://www.embuildvlaanderen.be/projecten/waterbewust-bouwen/.

Algemeen geldt dat de opslagduur van het onbehandelde grijswater altijd zo kort mogelijk gehouden moet worden. Om die reden wordt de dimensionering van het systeem gewoonlijk gebaseerd op de afname per dag. Het behandelde grijswater wordt dus best niet langer dan 24 uur in de tank gestockeerd.

We hebben natuurlijk geen kristallen bol, maar we stellen toch vast dat grijswatersinstallaties nu al aan belang winnen, en denken dat binnen afzienbare tijd het besef zal groeien dat ook hemelwater van te hoge kwaliteit is voor gebruik als toiletspoeling. Laten we voor toiletspoeling eerder gezuiverd grijswater gebruiken, zeker wanneer onvoldoende hemelwater beschikbaar is, en hemelwater voorbehouden voor meer hoogwaardige toepassingen, zoals het besproeien van de tuin.   

De Pen – Bart Bleys – animator van het Technisch Comité Sanitaire installaties bij Buildwise