Waarom waterbehandeling in HVAC-installaties belangrijk is

Tal van HVAC-installaties hebben een gesloten watercircuit. Het water dat daardoor stroomt, is dus per definitie onzichtbaar en daardoor krijgt het soms weinig aandacht. Onterecht, want de kwaliteit ervan bepaalt hoe goed de HVAC-installatie werkt en hoelang die meegaat. De behandeling van water in HVAC-installaties is daarom geen extraatje, maar een slimme investering.

Leidingwater is helder, smaakt goed en is veilig om te drinken. Maar voor een HVAC-systeem is het zelden ideaal. In leidingwater zitten immers allerlei stoffen, zoals kalk, zouten, metalen en zuurstof, die in de installatie voor problemen kunnen zorgen, zoals kalkafzetting op vooral warmtewisselaars, corrosie, luchtbellen of vorming van slib. 

Gevolg? De installatie werkt minder efficiënt, onderdelen slijten sneller en storingen stapelen zich op.

Enter: waterbehandeling. Maar wat houdt dat juist in? 

Het behandelen van water in een HVAC-installatie heeft als doel het water in een chemisch stabiele en installatievriendelijke toestand te brengen én te houden – niet om het helemaal te zuiveren, want dat is praktisch onhaalbaar.

Dat doe je in drie stappen:

Goed vullen: vul het systeem bij voorkeur met onthard water. Zo vermijd je kalk en corrosie en begin je met een propere basis. Fabrikanten geven vaak grenswaarden op voor waterkwaliteit, zoals pH, geleidbaarheid, hardheid of zuurstofgehalte. Wie die in de wind slaat, riskeert vaak garantieverlies.

Conditioneren: voeg bij grotere of gevoeligere systemen een chemisch beschermingsmiddel of zogenaamde inhibitor toe, zoals corrosieremmers, zuurstofbinders of pH-stabilisatoren. Dat houdt het water in balans. Let wel: wat je toevoegt, moet je ook opvolgen. Laat dus af en toe een wateranalyse uitvoeren.

Onderhouden: controleer het water jaarlijks, want zelfs wanneer je het systeem hebt gevuld met onthard en goed geconditioneerd water, verandert de samenstelling van het water na verloop van tijd. Meet pH, geleidbaarheid, hardheid en ijzerconcentratie. Zo kun je tijdig ingrijpen als het mis dreigt te lopen, door een aanpassing van de behandeling, het vervangen van filters of het spoelen van het systeem.

Gesloten watercircuit

Voor welke installaties is dat belangrijk? Eigenlijk voor bijna alle HVAC-systemen met een gesloten watercircuit: centrale verwarming met radiatoren of vloerverwarming, warmtepompen, klimaatplafonds … Zeker als die systemen aluminium of roestvaststalen warmtewisselaars bevatten, er maar weinig water in circuleert – want dan is de kans op stilstaand water groter – of ze op lage temperatuur werken – want dan zet vuil zich sneller vast.

Bij ventilatiesystemen of airco’s op basis van koelgas speelt waterbehandeling vanzelfsprekend geen rol, omdat er gewoon geen water in het systeem zit. 

Normen

Waterbehandeling in HVAC-installaties is in België (nog) geen expliciete wettelijke verplichting, maar in de praktijk is het dus vaak wel essentieel. In overheidsopdrachten en grote projecten in ons land wordt waterbehandeling in HVAC-systemen vaak wel verplicht opgenomen in het bestek en veel fabrikanten eisen waterbehandeling dus ook als voorwaarde voor garantiebehoud.

Welke normen gelden? De Europese norm EN 12828 legt basisprincipes vast voor verwarmings­systemen. Daarnaast verwijzen steeds meer fabrikanten naar VDI 2035, een Duitse richtlijn die grenswaarden vastlegt voor waterkwaliteit. Ook NBN EN 1717 is relevant: die behandelt de bescherming van drinkwater tegen verontreiniging door terugstroming vanuit installaties.

Voor installateurs is het belangrijk om zich op die normen en richtlijnen te baseren, zowel technisch als juridisch. Zo worden discussies over aansprakelijkheid en, nogmaals, garantie, bij schade vermeden.

Discipline

Kortom, de tijd waarin men HVAC-installaties simpelweg met leidingwater vulde, ligt achter ons; in moderne HVAC-installaties speelt de waterkwaliteit een cruciale rol. Wie dat onderschat, riskeert niet alleen rendementsverlies, maar ook schade en conflicten. Waterbehandeling vraagt kennis, discipline en opvolging, maar het betaalt zich altijd terug.