Software in de installatiesector: van extraatje naar structureel onderdeel

De installatiesector staat al jaren onder druk: geschikte vakmensen zijn moeilijk te vinden, deadlines worden krapper, regelgeving strenger, technieken complexer en opdrachtgevers en eindklanten kritischer. In dat spanningsveld groeit de nood aan software, dat daardoor steeds meer een structureel gegeven wordt in het installatieproces. Installateurs en studiebureaus die dat niet beseffen, dreigen binnenkort achterop te hinken. 

In het verleden werkten installateurs en studie­bureaus met een lappendeken aan computer­programma’s: Excel voor offertes, AutoCAD voor plannen, ERP voor facturatie … Dat dit de efficiëntie niet ten goede kwam, is een under­statement. Vaak ging waardevolle informatie door het gebruik van allerlei losse software zomaar verloren of werd ze dubbel ingevoerd, met fouten en tijdverlies tot gevolg. 

Van versnipperde tools naar digitale workflow

Er zijn echter weinig domeinen die zo snel innoveren als de softwarewereld. Sinds enkele jaren is er in de installatiesector dan ook een ver­schuiving merkbaar naar geïntegreerde digitale workflows: moderne software­platformen verbinden calculatie, engineering, uitvoering en nazorg in één continue informatiestroom. Technische informatie reist daardoor mee door het hele installatie­proces, zonder interpretatie­verlies of manuele overdracht. Die digitale transitie leidt dan ook tot meer transparantie, verlaagt de foutenmarge en versnelt de doorlooptijd van projecten.

Ontwerp-, calculatie- en offertetools

Vooral tools voor zogeheten Building Information Modeling, kortweg BIM, en voor parametrisch ontwerpen spelen een cruciale rol in de installatie­sector. BIM is een digitale werkmethode waarbij alle partners betrokken bij een bouwproject samenwerken rond één intelligent 3D-model dat niet alleen de geometrie van een gebouw bevat, maar ook alle relevante informatie over materialen, technieken, planning en kosten. Parametrisch ontwerpen is dan weer een ontwerp­methode waarbij gebruikgemaakt wordt van instelbare parameters en regels die het ontwerp veranderen wanneer ze worden aangepast. BIM en parametrisch ontwerpen zorgen ervoor dat technische plannen volledig digitaal en foutenvrij gemodelleerd kunnen worden, conflicten tussen technieken onderling of tussen technieken en ruwbouw al aan het licht komen op tekentafelniveau en installaties al getest kunnen worden nog vóór ze zijn uitgevoerd.

Software voor BIM en parametrisch ontwerpen kan vandaag bovendien vlot samenwerken met recente calculatie- en offerteprogramma’s. Die laatste staan op zichzelf ook veel verder dan hun voorgangers van pakweg tien jaar geleden. Zo halen ze realtime productprijsupdates van leveranciers binnen, linken ze automatisch technische fiches aan componenten en beschikken ze over gestandaardiseerde templates die het offertetraject uniformiseren en versnellen. 

Mobiele applicaties

Al de genoemde software staat dan weer in verbinding met mobiele applicaties die de uitvoering ondersteunen. Waar techniekers vroeger telefoontjes moesten plegen om te vragen waar een toestel precies moest komen, zien ze zo via hun smartphone of tablet het 3D-model met alle aansluit- en ophangpunten. De mobiele apps registreren daarnaast werktijden en materiaalgebruik ter plaatse en sluiten werkbonnen digitaal af. Minder papierwerk en een kortere werffase zijn het logische gevolg. 

Logistieke keten onder controle

Ook de combinatie van planningstools, track-and-tracesystemen en voorraadsoftware, maakt vandaag het verschil in de installatiesector. Ze helpen immers het logistieke proces onder controle te houden en stellen installateurs in staat om just-in-time te werken. Een voorbeeld: wanneer een technieker materiaal scant dat hij uit de bestelwagen neemt, past de software automatisch de voorraad aan en zet ze eventueel een nabestelling in gang.

Onderhoud wordt voorspelbaar

De rol van software in de installatiebranche stopt echter niet na de oplevering van een project. Monitoringtools verzamelen prestatiegegevens van installaties, signaleren afwijkingen en gebruiken die data om in te grijpen voor er iets misloopt – zogenaamd predictief in plaats van reactief onderhoud. Zeker in industriële omgevingen is dergelijke software goud waard. 

En wanneer er toch eens moet worden ingegrepen, dan helpt service­management­software onderhouds­teams om hun interventies efficiënt te plannen, materialen tijdig te voor­zien en klanten proactief te informeren. Ook daarbij zijn mobiele apps onmisbaar geworden: monteurs bekijken er digitale checklists in, noteren er meetresultaten in en sluiten er rapporten meteen digitaal af, inclusief hand­tekening van de klant.

Katalysator voor prefabricatie

Software is in de installatiesector ook een katalysator voor prefabricatie. Waar vroeger alles ter plaatse gemonteerd werd, kiezen installateurs nu vaker voor prefabelementen die dankzij moderne computerprogramma’s tot op de millimeter nauwkeurig voorgemonteerd werden in het atelier, inclusief aansluit- en ophangpunten. De koppeling van ontwerptools maakt dat mogelijk.

Meer toegankelijk voor kleine installateurs

Softwareontwikkelaars beseffen vandaag gelukkig meer dan vroeger dat hun programma’s niet langer alleen toegankelijk moeten zijn voor grote spelers, maar ook voor kleine installateurs. Gebruiksvriendelijke interfaces, Nederlandstalige ondersteuning en mobiele toepassingen maken het makkelijker om ermee aan de slag te gaan zonder uitgebreide IT-kennis, en cloudmodellen en abonnementsformules stellen kleine installateurs in staat om softwarepakketten te gebruiken zonder zware investering. Veel softwareoplossingen bieden ook stapsgewijze groeimodellen aan. Bedrijven kunnen klein starten – bijvoorbeeld met calculatie of planning – en later uitbreiden naar meer geïntegreerde modules.

Menselijke factor blijft cruciaal

De verhoogde toegankelijkheid betekent evenwel niet dat opleiding over de specifieke software niet nodig is. Die blijft minstens even belangrijk als de software zelf. Installateurs en andere actoren betrokken bij een installatieproces – projectleiders, tekenaars en serviceplanners – moeten gegevens immers nog altijd correct ingeven in de software en plannen interpreteren. Bedrijven die digitale tools implementeren, moeten daarom evenzeer investeren in vaardigheden. Software verandert veel in de installatiesector, maar stellen dat het alles overneemt, is een brug te ver. 

Wie er niet voor kiest, verliest

Samengevat: software is steeds minder een extraatje en steeds meer een structureel gegeven in het installatieproces. Ze zorgt immers voor een betere controle over de projecten – dankbaar in het licht van steeds complexer wordende technieken, voor tijdsbesparing en voor een hogere klanttevredenheid. Toch blijft technologie slechts een hulpmiddel. Het zijn de mensen die software écht tot een hefboom voor meer efficiëntie maken. Wel staat het als een paal boven water dat installateurs en studiebureaus die software volledig links laten liggen – en die zijn er, want digitale maturiteit varieert vandaag nog sterk tussen bedrijven; er zijn er die werken met geïntegreerde cloudplatformen, maar er zijn er evenzeer die nog altijd plannen tekenen met potlood – steeds moeilijker zullen meekunnen.