Verwijderen van afzettingen van kalk en corrosie in cv-installaties

Momenteel werkt het WTCB (Wetenschappelijk en Technisch centrum voor het Bouwbedrijf) aan nieuwe aanbevelingen, met als doel: het beperken van afzettingen en corrosie in gesloten watersystemen in gebouwen.

Aangezien het merendeel van de warmte-opwekkers (zoals ketels en warmtepompen) zich momenteel nog steeds in de renovatiemarkt situeert, is het ook van belang om de waterkwaliteit in de bestaande systemen te meten en te evalueren. Vaak blijkt dat in deze bestaande installaties vervuiling aanwezig is, zowel in zwevende vorm (slib in suspensie) als harde afzettingen. Hard water is een belangrijke oorzaak van kalkaanslag in cv-installaties. Deze vervuiling veroorzaakt verschillende problemen. In NBN 14336 worden enkele methodes beschreven voor het chemisch reinigen en spoelen van installaties. Uiteraard dienen steeds vellige producten te worden gebruikt, dit wil zeggen; producten met een categorie 3 certificaat van Belgaqua.

Wat is kalkaanslag en corrosie in cv-installaties?

Kalkaanslag en corrosie zijn twee van de grootste boosdoeners die zorgen voor storingen of het slecht werken van cv-installaties. Kalkaanslag vindt plaats doordat het water dat gebruikt wordt veel te hard is, waardoor kalkdeeltjes zich afzetten op de wanden van de leidingen en apparaten. Corrosie is een proces waarbij metalen onderdelen van de cv-installatie worden aangetast door chemische reacties met het water. Beide problemen kunnen leiden tot een daling van het rendement, een toename van het energieverbruik, lekkages en dichtingen die niet goed meer werken.

Kalkaanslag in warmtewisselaars verwijderen

Afzettingen van kalk, al dan niet vermengd met zwart magnetiet, vormen zich vaak in de warmtewisselaar van de ketel. Boven 60 °C slaat de kalk immers permanent neer, en zet zich af als een harde laag. Deze laag verhindert de goede warmteafgifte en verlaagt het rendement van de warmtewisselaar en de installatie. In extreme gevallen kan dit leiden tot oververhitting van de warmtewisselaar. De meest toegepaste remedie is om de warmtewisselaar uit te zuren met een niet-agressief zuur met een corrosie-inhibitor. Zuren zoals zoutzuur (HCl) of azijnzuur zijn absoluut te vermijden omdat zij bepaalde onderdelen van de ketel zullen aantasten.    

Het uitzuren gebeurt het snelst als er op hoge temperatuur, tot 80° C, kan worden gewerkt met een omkeerbare spoelpomp. Hierbij kan de volledige warmtewisselaar gecontroleerd in beide stroomrichtingen worden gereinigd. 

2. Lichte vervuiling verwijderen uit een huishoudelijke cv-installatie

Vaak wordt bij een verketeling gebruik gemaakt van een hydrocycloon magneetfilter, zoals beschreven in NBN 14868. Hierbij wordt de filter ingebouwd op de retour van de bestaande cv-installatie en wordt een pH-neutrale chemische reiniger aan de bestaande cv-installatie toegevoegd. Deze reiniger circuleert gedurende enkele dagen in de bestaande cv-installatie, terwijl de filter maximaal de vervuiling capteert en uit het cv-water verwijdert.

Bij het vervangen van de ketel volstaat het vaak om de installatie af te laten, de filter te reinigen en de volledig installatie grondig te spoelen met vers water, alvorens de vernieuwde installatie te beschermen met een geschikte corrosie-inhibitor.

Bij het reinigen van de cv-installatie is het zorgvuldig loskoppelen en weer aansluiten van elektrische verbindingen essentieel om fouten te voorkomen.

Vaak wordt bij het reinigen van een cv-installatie gebruik gemaakt van een krachtige, omkeerbare spoelpomp.

3. Zware vervuiling verwijderen en problemen van doorstroming en circulatie oplossen

Bij installaties met veel afzettingen in leidingen en afgiftesystemen, zoals onder andere radiatoren en vloerverwarming, kan het aangeraden zijn om met een spoelpomp de installatie te reinigen (zie NBN 14868). Hierbij wordt (door combinatie van een krachtige spoelpomp met groot debiet, pH-neutrale reinigers en een magneetfilter) de installatie maximaal gereinigd. Het negeren van doorstromingsproblemen kan leiden tot dure reparaties op de lange termijn. Bij het gebruik van hoge temperaturen kan men gemakkelijk controleren of de doorstroming in het afgiftesysteem is hersteld. Dit kan handmatig worden vastgesteld, of met behulp van thermografische camera’s.

Preventie en onderhoud van cv-installaties

Om kalkaanslag en corrosie te voorkomen, is regelmatig onderhoud van de cv-installatie noodzakelijk. Hieronder vallen controlepunten zoals de temperatuur, druk, waterstand en elektrische aansluiting. Ook is het belangrijk om de leidingen regelmatig schoon te maken om verstoppingen te voorkomen. Een waterverzachter kan worden geplaatst om het water minder hard te maken voordat het in de cv-ketel of boiler stroomt. Dit kan niet alleen het leven van de boiler verlengen, maar ook dat van andere apparaten, zoals de vaatwasmachine en de kranen. Het is beter voor de doorstroming van het warm- en koudwater in radiatoren.

Het is ook aan te raden om 1 keer per 6 maanden azijn door de leidingen te laten lopen. Dit kan de levensduur van de ketel verlengen en onnodige kosten voorkomen. Een verstopte condensafvoer kan worden opgelost door de sifon van de ketel schoon te maken. Soda of azijn kan worden gebruikt om een verstopte afvoer te verhelpen. Speciale condensafvoer reiniger kan worden gebruikt om een verstopte afvoer te verhelpen.

Om de boiler te laten ontkalken, is het aan te raden om een vakman te laten komen. De vakman staat in voor een correct onderhoud van de boiler zonder verdere beschadiging aan te richten. Als de kalkaanslag te erg is, kan de vakman ook het correct vervangen van boileronderdelen door de juiste wisselstukken. Het is belangrijk om contact op te nemen met een erkend installateur.

De prijs voor het onderhoud van de boiler is moeilijk op voorhand te bepalen. De meeste vakmannen werken in regie, wat betekent dat de prijs afhankelijk is van de aard van de vervuiling en de tijd die nodig is om het onderhoud uit te voeren. Gemiddeld kan men 2-3 uur werk rekenen.

Steeds meer een aandachtspunt

Conclusie: het verwijderen van vervuiling en afzettingen in cv-installaties is steeds meer een aandachtspunt bij werkzaamheden aan de installatie. Steeds vaker leggen de verschillende fabrikanten van onderdelen van de installatie hier de nadruk op. De verwachting is immers dat het cv-water vrij is van vervuiling. Ook de afgiftesystemen, die berekend en ingeregeld werden voor een bepaald debiet, zullen maximaal renderen als ze vrij zijn van slib en harde afzettingen.

Een correcte uitvoering van onderhoudswerkzaamheden door vakspecialisten is essentieel voor het waarborgen van de efficiëntie en levensduur van de cv-installatie.

Het is dan ook noodzakelijk om de nodige maatregelen te nemen, met als doel het reinigen en het verwijderen van afzettingen van kalk en corrosie in de cv-installatie. De technieken, de toestellen, de producten en de professionele ondersteuning staan ter beschikking van de servicemonteurs en installatiebedrijven.