Hét kennisplatform voor slimme & duurzame installatietechniek
“Kortrijkse Kaai City is eerste wijk met fossielvrije verwarming en koeling uit grond en rivierwater”
In Kortrijk bereikt het eerste grootschalige aquathermieproject van Vlaanderen haar eindfase: de nieuwbouwwijk Kaai City van projectontwikkelaar CAAAP is er voorzien van duurzame warmte met water uit de Leie. Dit gebeurt in aanwezigheid van Vlaams minister Melissa Depraetere. De realisatie gebeurt door Energiehaeven, de joint venture van Artes Group en Van Marcke met steun van Vlaanderen. Meer dan 300 wooneenheden, een nieuwe HOWEST-campus en een tiental winkelpanden worden er volledig zonder fossiele brandstoffen verwarmd en gekoeld. De toepassing van aquathermische en geothermische warmtepompen op deze schaal is nieuw in Vlaanderen en illustreert ook de toegenomen aandacht voor fossielvrije verwarming als betaalbare pijler in de energietransitie.
Met de aanleg van een rechtstreekse verbinding tussen de Leie en het stadsontwikkelingsproject Kaai City, wordt de rivier een duurzame warmtebron voor dit deel van het Kortrijkse stadscentrum. Het jaarlijks warmteverbruik van deze nieuwe wijk zal ongeveer 1 GWh bedragen. Als dit met klassieke gasketels zou worden geproduceerd, komt dat overeen met zo’n 100.000 m³ aardgas en ruim 180 ton CO₂ per jaar. Dit komt neer op de opnamecapaciteit van ongeveer 6.000 bomen of is qua uitstoot hetzelfde als meer dan 25 keer de aarde rondrijden met een dieselauto. De centrale stookplaats op de site herbergt meerdere warmtepompen, samen goed voor 900 kW verwarmingsvermogen, wat vergelijkbaar is met het gelijktijdig vermogen van 900 microgolfovens. Deze warmtepompen laten toe om zowel energetisch als financieel optimaal te verwarmen en koelen, omdat er geschakeld kan worden tussen grondwarmte uit het onderliggende BEO-veld en waterwarmte uit de Leie.
Het gebruik van rivierwarmte op dergelijke schaal is een primeur in Vlaanderen. Het rivierwater zorgt er bovendien voor dat de bodem minder intensief belast wordt en in de zomer actief opnieuw opgeladen kan worden met warmte. Op langere termijn daalt de gemiddelde temperatuur van de bodem jaar na jaar bij gebruik van een klassiek BEO-veld. Hierdoor kan de bodem ‘uitgeput’ raken. Door de toevoeging van aquathermie kan de bodem in balans gehouden worden voor elke winter die komt. Zo maakt dit pioniersproject de toepassing van aquathermie structureel toekomstbestendig en schaalbaar.
“Kaai City bewijst dat fossielvrij verwarmen op wijkniveau als technologie van de toekomst technisch haalbaar is. Dankzij steun van de Vlaamse overheid via de Call Groene Warmte werd het ook economisch haalbaar. De combinatie van aquathermie en geothermie op deze schaal behoort tot de meest ecologische en energiezuinige methoden van verwarmen en koelen. Deze mini-warmtenetten zijn, zeker in stedelijke context, een beter alternatief dan individuele warmtepompen. Collectieve systemen bieden schaalvoordelen, meer stabiliteit en nemen enkele praktische belemmeringen, zoals akoestiek, weg. Het project in Kortrijk zet alvast de referentie voor andere wijkprojecten in Vlaanderen die aan een waterloop liggen”, aldus Matthias Hoornaert, co-CEO van Artes Group en CEO van CAAAP.
De start van de oeverwerken als laatste fase van de projectontwikkeling gebeurde in aanwezigheid van Melissa Depraetere, Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van o.a. Wonen, Energie en Klimaat. Zij stimuleert het verwarmen en koelen van wijken door aquathermie met rivierwater o.a. door het toekennen van steun via de wedstrijdformule van de Call Groene Warmte. Ook dit project in Kortrijk kreeg op deze manier steun. Een financiële drempel voor aquathermieprojecten, is helaas de zogenaamde captatievergoeding: een bijdrage die verschuldigd is aan de Vlaamse overheid voor het capteren van water op bevaarbare waterlopen. Deze heffing heeft tot doel de kosten te verhalen die moeten gemaakt worden om het waterpeil op een geschikt niveau te houden in periodes van droogte. Echter, bij aquathermie onttrekt men enkel de warmte (of koude) aan het water wat geen enkele impact heeft op het debiet. De heffing schiet dus hier haar doel voorbij. Installateurs en exploitanten van aquathermische installaties pleiten al langer voor een afschaffing deze vergoeding om de uitrol van aquathermieprojecten niet onnodig af te remmen.
“We moeten in Vlaanderen onafhankelijk worden van het gas van Poetin. Het is duur, vervuilend en vooral onzeker. Met een druk op de knop verhoogt hij de prijs of sluit hij ons gas af. Daarom moeten we in Vlaanderen de omslag maken naar energie van bij ons: water, zon en wind. Dat is proper en goedkoper. En vooral het geeft ons de zekerheid dat er altijd elektriciteit zal zijn. Ik ben dan ook super trots dat we hier in Kortrijk, voor het eerst in Vlaanderen een volledige wijk voorzien van warmte via water van de Leie. Zo kunnen honderden gezinnen, studenten en ook de Howest genieten van propere energie. Samen met het stadsbestuur maakt Vlaanderen Kortrijk klaar voor de toekomst”, zegt Vlaams minister van Energie en Klimaat Melissa Depraetere.
Kaai City wordt het grootste residentiële project in Vlaanderen dat inzet op deze fossielvrije verwarmingstechnologie. De ontwikkeling, gecoördineerd door CAAAP en Artes Group, illustreert hoe duurzame warmteproductie naadloos kan worden geïntegreerd in grootschalige stadsvernieuwing. Als Energy Service Company (ESCO) neemt Energiehaeven het ontwerp, de realisatie én het langetermijnbeheer van het volledige systeem op zich. Daardoor blijft de initiële investering voor bewoners haalbaar, momenteel nog het grootste struikelblok voor wie wil kiezen voor een warmtepomp. Dankzij de collectieve aanpak en professionele coördinatie worden bovendien energieverbruiken beperkt, wat zich vertaalt in een lagere energiefactuur.
In een context van een snel evoluerende en vaak onzekere energiemarkt biedt een betrouwbare ESCO bewoners de nodige houvast. Ook hogeschool HOWEST is bij het project betrokken, zowel als klant als in haar rol als onderzoeksinstelling. In het kader van het Europese Waterwarmth-project onderzoekt ze de impact en optimalisatie van aquathermische systemen. Energiehaeven stelt hiervoor de installatiedata ter beschikking van het onderzoeksteam.
“Het project vormt daarmee een tastbaar bewijs dat duurzame wijkverwarming niet alleen technologisch mogelijk is, maar ook betaalbaar en schaalbaar kan worden wanneer bouwpartners en beleidsmakers dezelfde richting uitgaan”, besluit Caroline Van Marcke, CEO van Van Marcke.
