Hoe groothandel inspeelt op flexibeler energieverbruik en nakende verplichting tot gebouwautomatisering 

Als groothandel in elektrotechnisch materiaal en HVAC-oplossingen volgt Cebeo de ontwikkelingen in de installatiesector op de voet, om zijn assortiment relevant te houden. Twee thema’s springen er vandaag uit: de wens van veel mensen en bedrijven om zelfopgewekte stroom flexibeler te kunnen gebruiken enerzijds en de nakende Europese verplichting voor grote niet-residentiële gebouwen om uitgerust te zijn met gebouwautomatiserings- en controlesystemen anderzijds. Michaël Van Audenhove en Nico Moeyaert, respectievelijk domeinexpert HVAC en domeinexpert Renewables bij Cebeo, geven duiding. 

Michaël Van Audenhove en Nico Moeyaert focussen eerst op de evolutie naar flexibeler energieverbruik, en definiëren hoe Cebeo dat concreet ziet in het kader van HVAC-installaties en hernieuwbare energie. “Voor ons betekent flexibel energiegebruik in de genoemde context dat een gebouw energie kan opslaan op gunstige momenten om ze op een later moment te gebruiken, zonder in te boeten op comfort”, vertelt Michaël Van Audenhove. “Belangrijk is dat daarbij ook wordt ingespeeld op wisselende energieprijzen en gebouwbezetting.”

“Het komt eigenlijk neer op het verhogen van zelf­consumptie, het afvlakken van verbruiks­pieken en het slim inspelen op volatiele elektriciteits­prijzen”, vult zijn collega aan. “Gebouwautomatisering speelt daarin een sleutelrol. Zelfopgewekte stroom flexi­beler gebruiken zorgt voor een forse verlaging op de energie­factuur en draagt ook bij aan een sta­bieler elektriciteits­net. Cebeo ziet hernieuwbare energie en HVAC eigenlijk niet meer los van elkaar.”

Slimme gebouwen 

Slimme sturingen en gebouw­automatiserings­systemen zijn volgens de domeinexperten de sleutel tot flexibel energieverbruik. “Die laten installaties intelligent reageren op netsignalen, dynamische tarieven of op de eigen zonne­stroom­productie. Daarnaast is er ook een rol weggelegd voor de klassieke buffers, zoals een thermisch vat of een batterij”, legt Michaël Van Audenhove uit. “Voeg aan die technologieën strategieën voor vraagsturing toe zoals load shifting en peak shaving en je creëert een gebouw dat energie slimmer inzet en zo het net stabieler maakt.”

“Vooral in de niet-residentiële sector, waar met grotere energieopslagsystemen wordt gewerkt, wordt zo ook energietrading mogelijk. Daarbij is het wel cruciaal dat dit systeem op het juiste moment opgeladen en ontladen wordt, een correcte sturing is daarbij noodzakelijk”, vult Nico Moeyaert aan.

Gevraagd naar waar volgens hen de belangrijkste koppelkansen tussen HVAC-systemen en hernieuwbare energie liggen, specifiek om flexibiliteit te vergroten, verwijzen de heren in de eerste plaats naar de warmtepomp. Michaël Van Audenhove: “Koppel je een warmtepomp aan een PV-installatie en een batterij of thermisch buffervat, dan kun je respectievelijk stroom of warmte opslaan bij zonnig weer of wanneer de energieprijzen gunstig zijn. Warmte kan daarnaast ook worden opgeslagen in de massa van het gebouw. Maar ook koelmachines en ventilatiesystemen kunnen uiteraard gekoppeld worden aan hernieuwbare energie. Alsook laadinfrastructuur voor wagens.”

“Ons eigen hoofdkwartier heeft een dertigtal laadpunten voor elektrische auto’s. Wanneer er ’s middags gekookt wordt en er de keuken dus veel elektriciteit vraagt, dan worden de auto’s opgeladen aan een lager tempo, om het verbruik te spreiden”, geeft Nico Moeyaert een praktisch voorbeeld.

Verplichte gebouwautomatisering

Een tweede evolutie die voelbare gevolgen zal hebben voor de installatiesector is de Europese verplichting voor grote niet-residentiële gebouwen om vanaf 31 december 2025 gebouwautomatisering en -controle te hebben. Die geldt in eerste instantie voor gebouwen met een verwarmings- of koelsysteem met een nominaal thermisch vermogen van meer dan 290 kW – het is voldoende dat een van de twee systemen die waarde overschrijdt. In de komende jaren zal die drempelwaarde gaandeweg dalen. De verplichting geldt ook voor niet-residentiële panden voorzien van airco of een combinatie van airconditioning en ventilatie, met een totaal nominaal vermogen dat groter is dan 290 kW. Michaël Van Audenhove en Nico Moeyaert leggen uit hoe Cebeo zijn klanten daarop voorbereid. “Er wordt best begonnen met een analyse: welke installaties zijn er en wat is er nodig? Daarna begeleiden we, samen met de fabrikant, de installateur van componentkeuze tot implementatie”, vertelt de eerste. 

Nico Moeyaert vult aan: “In niet-residentiële projecten is die gebouwautomatisering bijna altijd maatwerk, in residentiële worden vaak plug-and-playoplossingen gebruikt. Onze grote troef in vergelijking met andere groothandels is dat wij voor elke tak – HVAC, hernieuwbare energie en sturing – de juiste oplossingen en expertise in huis hebben.”

Cebeo ziet de verplichting als een kans. “Slimme sturingen zorgen ervoor dat het energieverbruik daalt, pieken worden afgevlakt en PV-installaties beter worden benut. Dat betekent een lagere energiefactuur”, aldus Michaël Van Audenhove. “En door systemen continu op te volgen, kunnen problemen sneller worden gedetecteerd en opgelost, wat de levensduur van installaties verlengt. Bovendien stijgt de waarde van een gebouw dat geautomatiseerd is.” 

Duidelijke dashboards

De systemen voor gebouwautomatisering en -controle moeten ook monitoring en analyse van energieverbruik mogelijk maken. Welke oplossingen biedt Cebeo om data niet enkel te registreren, maar ook bruikbaar te maken voor facility managers en technische teams? “Oplossingen die de cijfers begrijpelijk maken en aangeven waar actie nodig is”, aldus Nico Moeyaert. “Want meten heeft weinig zin als de data niet worden vertaald naar inzichten en to-do’s. Facilitymanagers willen duidelijke dashboards die niet alleen energiestromen tonen, maar ook afwijkingen en verbeteracties.”

De verplichting eist ook dat systemen van verschillende merken met elkaar kunnen communiceren. Michaël Van Audenhove: “Daarom bieden we met Cebeo overkoepelende energie­monitoringsystemen aan die HVAC-installaties, PV-installaties en laadinfrastructuur van diverse merken met elkaar laten communiceren. En we streven ook naar een portfolio waarin de oplossingen van verschillende merken op zichzelf compatibel zijn. Daarvoor hebben we vaak overleg met onze collega’s.”

“Bij oudere installaties, zonder de mogelijkheid tot integratie in een totaal energieconcept, kan een grondige renovatie zich opdringen”, vult Nico Moeyaert nog aan.

Wat brengt de toekomst?

Beide heren schetsen tot slot nog welke evoluties ze de komende jaren verwachten in de combinatie HVAC, hernieuwbare energie en gebouwautomatisering. “Monitoren om als gebouwbeheerder zelf optimalisaties te kunnen doen in dat drieluik, zal, gestuurd door AI, evolueren naar installaties die zichzelf autonoom optimaliseren”, schetst Michaël Van Audenhove. “Die trend is vandaag al merkbaar. Systemen zullen met andere woorden zelf beslissingen nemen op basis van beschikbare hernieuw­bare energie, energieprijzen, weerdata en voor­spelde bezettings­graden van gebouwruimtes. Thermische en elektrische opslag zullen daarnaast gemeengoed worden en de warmtepomp zal belangrijk blijven. Ten derde zal de regelgeving nog verstrengen: gebouwen zullen nog meer moeten evolueren richting zero-emission, wat van gebouwautomatisering de standaard zal maken. En vanaf 2028 moet ook de verlichting op een slimme manier worden gestuurd – dat maakt nog geen deel uit van de nakende verplichting tot gebouwautomatisering. Cebeo positioneert zich in dat hele toekomstverhaal als partner die het hele plaatje levert: van product tot expertise, van ontwerp tot nazorg.”

Nico Moeyaert voegt daar nog een vijfde en zesde toekomstverwachting aan toe: “In het zog van gebouwautomatisering zal ook cybersecurity aan belang winnen. En ik verwacht ook dat de auto een cruciale rol zal gaan spelen binnen het energieverhaal van een gebouw, door energie terug te leveren aan het gebouw, het zogeheten vehicle-to-grid- of V2G-principe.”

De domeinexperten benadrukken om helemaal te besluiten samen nog twee belangrijke punten: “De kwaliteit en correcte configuratie van producten zijn uitermate belangrijk voor gebouwautomatisering: zonder goede sensoren, geen betrouwbare data. En gebouwautomatisering is geen eindpunt, maar het begin van een traject naar écht duurzame gebouwen. Zoals wifi in een gebouw vandaag vanzelfsprekend is, zo zal gebouwautomatisering dat ook worden. Dat zal een blijvende synergie vergen van fabrikant, installateur en wij als groothandel. Maar de installateur mag gerust zijn: Cebeo volgt de markt en houdt het assortiment up-to-date.”